Czym charakteryzują się zaburzenia osobowości typu borderline?

Maj to miesiąc, w którym poświęcamy szczególną uwagę na zwiększeniu świadomości na temat zaburzenia osobowości typu borderline. Pacjenci z osobowością borderline (BPD – z ang. borderline personality disorder) spotykają się bardzo często z negatywną oceną społeczeństwa, z powodu wielu mitów, które przez lata powstawały wokół tego zaburzenia. Coraz częściej zamiast osobowości borderline występuje określenie osobowość chwiejna emocjonalnie, ponieważ dotyczy to zaburzenia osobowości z pogranicza zaburzeń psychotycznych oraz nerwicowych.

Osobowość borderline – objawy

U pacjentów z osobowością borderline występuje dysfunkcja, która charakteryzuje się przewagą negatywnych uczuć – lękiem przed odrzuceniem, porzuceniem, rozczarowaniem, brakiem umiejętności budowania trwałych relacji (zwłaszcza relacji intymnych), poczuciem niespełnienia i wewnętrznej pustki, nadmierną impulsywnością, negatywną oceną świata zewnętrznego. Osobowość borderline to również problem z określeniem swojego miejsca i brakiem możliwości zdefiniowania tego, kim się jest. Dla osób z osobowością borderline charakterystyczna jest skłonność do autoagresji, która może przejawiać się między innymi zażywaniem substancji psychoaktywnych, problemami z odżywianiem, czy nawet próbami samobójczymi.

Dlaczego borderline zaczęto określać jako zaburzenie z pogranicza? Ponieważ osoby z tym zaburzeniem żyją na pograniczu normalności, ale z zaburzeniami psychicznymi. Brak stabilności emocjonalnej może pojawić się w każdym, nawet najmniej spodziewanym momencie. Towarzyszy temu niestabilny i „kapryśny nastrój”, łatwość do reagowania gniewem lub przemocą, działanie pod wpływem chwili i bardzo szybkie rezygnowanie z działań, które nie przynoszą szybkiej satysfakcji. U 0sób z borderline lęk przed porzuceniem jest na tyle duży, że sami wolą jako pierwsi zerwać kontakt z drugą osobą, niż żeby zrobił to ktoś inny. W ten sposób bardzo często „palą za sobą mosty” i rezygnują ostatecznie z próby jakiekolwiek walki o relację z inną osobą. To samo dotyczy również sytuacji z życia codziennego, takich jak praca zarobkowa, czy nauka na studiach.

Osobowość chwiejna emocjonalnie – przyczyny

Zaburzenia osobowości typu borderline zostały zdefiniowane już na początku XIX wieku, jednak pomimo wielu lat badań nad tym zaburzeniem nie udało się do tej pory określić dokładnych przyczyn występowania tego zaburzenia osobowości. Zdania na ten temat w środowisku medycznym i naukowym są podzielone, jednak można przypuszczać, że borderline wynika z traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa. Nie bez znaczenia pozostają również błędy wychowawcze lub zaburzenia osobowości co najmniej jednego z rodziców. W ten sposób można wyjaśnić negatywne nastawienie do świata u takich osób, ich lęk przed porzuceniem i niestabilność emocjonalną.

Osobowość chwiejna emocjonalnie może być również związana z nieprawidłowościami natury biologicznej w postaci nieprawidłowego poziomu neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Ta teza została poparta przez zastosowanie leków psychotropowych u częsci pacjentów z osobowością borderline, które w niektórych przypadkach przyniosły znaczną poprawę.

Borderline personality disorder – diagnoza

Zaburzenie osobowości typu borderline jest zazwyczaj diagnozowane przez psychiatrę lub psychologa. Jedną z metod rozpoznania zaburzenia jest przeprowadzenie testu. Najcześciej stosowanym jest kwestionariusz stworzony przez Johna Gundersona, nazywanego „ojcem” osobowości typu borderline. W celu uzupełnienia diagnozy stosuje się obserwację oraz wywiad.

Podstawową metoda leczenia jest psychoterapia (np. psychodynamiczna lub poznawczo-behawioralna), dość często równocześnie stosuje się objawowe leczenie farmakologiczne. W skrajnych przypadach pacjentów poddaje się również hospitalizacji, kiedy występuje ryzyko zagrożenia życia ze względu na próby samobójcze lub istnieje duże ryzyko wystąpienia takiej próby.

Podczas terpaii poznawczo-behawioralnej psychoterapeuta stara się uzmysłowić pacjentowi, że nie wszystko może być oceniane zerojedynkowo – część sytuacji wymaga szerszej analizy, a każdy ma prawdo do własnej interpretacji konkretnego zdarzenia. Kolejnym ważnym aspektem terapii jest próba rozpracowania mechaniznów, które streują nastrojami i zachowaniem osoby z zaburzeniem, jak również próba zdefiniowania swojego miejsca w społeczeństwie.