Czy psychoterapia może pomóc w leczeniu depresji?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie i jedną z głównych przyczyn samobójstw. Eksperci przewidują, że do 2030 roku stanie się także pierwszą najczęściej diagnozowaną jednostką chorobową na świecie.
Mimo, że istnieją skuteczne metody leczenia depresji, to korzysta z nich mniej niż 50%, a w niektórych państwach mniej niż 10% chorych. 23 lutego to Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją, który jest dobrą okazją, by zdobyć wiedzę o jej objawach, rozpoznawaniu i możliwych sposobach leczenia. Wiele osób, które chorują na tą chorobę korzysta wyłącznie z wizyt u psychiatry. Warto zapoznać się również z korzyściami, jakie niesie ze sobą połączenia leczenia psychiatrycznego z psychoterapią. To obecnie najpopularniejsza metoda, która przynosi najszybsze rezultaty – farmakologia pozwoli usunąć skutek – czyli problemy z funkcjonowaniem mózgu, psychoterapia pozwoli uporać się z przyczyną depresji.
W walce z depresją – jak każdą inną chorobą – bardzo przydaje się wiedza. Jeśli wiadomo z czym trzeba się mierzyć, można chorobę oswoić, a przez to przestać się jej bać. Bo depresji nie należy się bać – można z nią wygrać!
Psychoterapeuci z naszej poradni odpowiedzieli na kilka pytań na temat wpływu psychoterapii w leczeniu depresji – zapraszamy do zapoznania się z ich odpowiedziami.
1. Jakie są objawy depresji?
Depresja wiąże się z cierpieniem psychicznym i pogorszeniem codziennego funkcjonowania. Charakterystyczny dla niej jest obniżony nastrój, pesymizm w ocenie siebie i otaczającego świata. Depresja tak jak inne choroby wymaga leczenia, nieleczona może doprowadzić do śmierci. Nie należy ignorować objawów depresji, bo im szybciej rozpoczęte zostanie leczenie tym łatwiej jest wrócić do zdrowia.
Na obraz depresji składają się takie objawy jak: obniżony nastrój (niezależny od zewnętrznych bodźców), fizyczna i psychiczna bezsilność, brak energii, większa męczliwość, utrata zainteresowań, przyjemności, pogorszenie koncentracji uwagi i pamięci, trudności w podejmowaniu decyzji, niska samoocena, poczucie winy, brak apetytu (lub wzmożony apetyt), zaburzenia snu – bezsenność lub nadmierna potrzeba snu, spadek libido. Rzadko depresja występuje jako pojedynczy epizod, najczęściej ma charakter nawracający.
Psychoterapia pomaga w znalezieniu przyczyn depresji i wypracowaniu sposobów radzenia sobie z problemami. Daje możliwość zmiany sposobu postrzegania siebie i otaczającego świata, zmniejsza ryzyko nawrotu choroby.
2.Jakie rodzaje psychoterapii są wskazane dla osób z depresją?
Nie ma jednego nurtu psychoterapii, który sprawdzi się w leczeniu depresji. Należy pamiętać, że wybór nurtu terapeutycznego nie powinien zależeć wyłącznie od zaburzenia czy problemu, z którym zgłasza się dana osoba. Przy wyborze warto kierować się indywidualnymi potrzebami.
Wiodące nurty terapeutyczne: terapia poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna, systemowa, humanistyczna, integratywna oraz psychoanaliza.
3. Jakie objawy są oznaką, że warto rozpocząć psychoterapię?
Psychoterapię warto rozpocząć, kiedy czujemy się przytłoczeni, a w naszym otoczeniu brakuje osób, które mogą być wsparciem, bądź ich wsparcie staje się dla nas niewystarczające. W funkcjonowaniu zaczyna dominować smutek, przygnębienie, niekiedy lęk, wycofywanie się z codziennych aktywności czy spotkań ze znajomymi, widoczna zaczyna być stopniowa utrata zainteresowań. Pojawia się spadek motywacji, a nawet niechęć do wykonywania codziennych obowiązków, kłopoty ze snem i apetytem. Wszystkie te objawy mogą wiązać się z depresyjnym zaburzeniem nastroju.
Niezależnie od objawów, każdy kto odczuwa niezadowolenie, dyskomfort psychiczny związany z jakąkolwiek sferą swojego życia, chciałby poprawić swoje funkcjonowanie, poznać siebie, może zgłosić się na psychoterapię.
4. Jakie rezultaty może przynieść psychoterapia podczas leczenia depresji?
Psychoterapia pomaga zrozumieć siebie i objawy towarzyszące depresji. Oddziaływania terapeutyczne dążą do poprawy funkcjonowania, mają na celu stopniowe przywrócenie komfortu psychicznego. Należy również pamiętać, że terapia to praca nad sobą, efekty zależą często od motywacji osoby, która szuka pomocy, a także stopnia zaangażowania w terapię. Psychoterapia wymaga czasu i finansów na regularne pojawianie się na sesjach terapeutycznych.
5. Jaki jest cel psychoterapii podczas leczenia depresji?
Depresja jest chorobą całego organizmu – dlatego leczenie zaburzeń depresyjnych powinno uwzględniać zarówno farmakoterapię, jak i psychoterapię. W zależności od nurtu psychoterapeutycznego praca z psychoterapeutą koncentruje się na zidentyfikowaniu i zmodyfikowaniu nieadaptacyjnych schematów myślowych oraz zachowań pacjenta, poznaniu przyczyn zaburzeń depresyjnych, analizie problemów interpersonalnych i społecznych kompetencji.
Celem psychoterapii jest obniżenie nasilenia objawów depresyjnych, przywrócenie optymalnego poziomu funkcjonowania, poznanie przyczyn i próba zrozumienia pochodzenia stanów depresyjnych oraz zapobieganie ich nawrotom.
6. Jak długo należy chodzić na psychoterapię?
Psychoterapia w leczeniu zaburzeń depresyjnych trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu miesięcy, przy czym długość trwania leczenia zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Bardzo ważnym aspektem jest dobrowolność decyzji o podjęciu psychoterapii. Psychoterapia to proces aktywnie angażujący zarówno psychoterapeutę, jak i pacjenta – stąd zgoda na taką formę leczenia i aktywny w nim udział jest podstawowym i niezbędnym elementem powrotu do zdrowia.
7. Czy na każdy rodzaj depresji pomocna będzie psychoterapia?
Psychoterapia jest istotnym i integralnym elementem leczenia zaburzeń depresyjnych przy czym leczenie to dostosowuje się do nasilenia objawów depresyjnych. W ciężkich epizodach depresji nacisk położony jest na leczenie farmakologiczne które pozwala na opanowanie najtrudniejszej fazy choroby i umożliwia podjęcie aktywnego udziału w psychoterapii.
8. Jak wspierać osobę z depresją?
Ważne jest by nie bagatelizować samopoczucia osoby. Pamiętajmy, że depresja to poważna choroba. Tak, jak idziemy do kardiologa, gdy mamy problemy z sercem, stosujemy farmakoterapię i zmieniamy codzienne nawyki, tak samo przy podejrzeniu depresji powinniśmy udać się do lekarza psychiatry, jeśli to zalecone podjąć leczenie farmakologiczne i psychoterapię.
Depresja jednego członka rodziny ma ogromy wpływ na całą rodzinę, może zmienić życie wszystkich. Dlatego rola bliskich osób jest bardzo ważna. Dobrze jest poczytać o depresji lub dopytać specjalistę, by wiedzieć jakie są jej typowe objawy, bo wiedza o nich może przynieść zrozumienie dla zachowania osoby z depresją. Warto wspierać osobę chorą w farmakoterapii, jeśli jest takie zalecenie.
W codziennym kontakcie najważniejsza jest empatia, wsparcie i wysłuchanie. Nie próbujmy na siłę pocieszać osoby chorej, nie szukajmy argumentów, pokazujących, że być może nie jest tak źle, nie porównujmy do innych, bo to może prowadzić do poczucia winy u osoby chorej. Komentarze typu „weź się w garść” „idź na spacer” nie pomogą.
To o czym wspominają osoby chore, że jest dla nich wspierające, to próba zrozumienia ich perspektywy, wysłuchanie, a czasem „zwykłe bycie”, nie odsuwanie się, pytanie „ w czym mogę Ci pomóc?/ co mogę zrobić?”. Rozmowa na tematy codzienne, delikatne zachęcanie do wspólnych aktywności. Pomaga spokojna i życzliwa obecność bliskich i ich wewnętrzne przekonanie, że depresja minie. Warto przy tym pamiętać, że depresja nie mija szybko, że proces zdrowienia może być długotrwały.
9. Jak znaleźć w sobie odwagę żeby zapisać się na terapię?
Można powiedzieć, że psychoterapia w przypadku osób z depresją to sposób na to by uchronić się przed nawrotem choroby, to sposób na to by zrozumieć jej poza biologiczne przyczyny, które mogą być unikatowe dla każdej osoby. Psychoterapia to sposób na lepsze zrozumienie siebie, swoich zachowań, wyborów, emocji z nimi związanych, podróż w głąb siebie, z życzliwą, ale też obiektywną osobą psychoterapeuty.
10. Czym różni się psychoterapia podczas leczenia depresji u młodzieży i dorosłych w średnim wieku?
Ważne by wiedzieć, że objawy depresji u dzieci i młodzieży mogą być niespecyficzne, tzn. na pierwszym planie może być widoczne rozdrażnienie i złość, które mogą nie kojarzyć się z depresją. Najskuteczniejszą formą psychoterapii depresji u młodzieży i dzieci jest terapia rodzinna czyli taka, która obejmuje najbliższe dziecku osoby w rodzinie. Można powiedzieć, że wpływ najbliższych osób na dziecko jest tak duży, że ich zaangażowanie w terapię i wsparcie jest nie do przecenienia. Natomiast w przypadku osób dorosłych nadal ważne jest wsparcie osób bliskich, ale proponowana jest raczej terapia indywidualna.
