Na czym polega ADHD i jak je diagnozować?

W ostatnim czasie wiele tematów z zakresu zdrowia psychicznego ujrzało światło dzienne. Dużo
mówiono o depresji, zaburzeniach związanych z traumą, chorobie dwubiegunowej, obecnie bardzo
często poruszanym tematem jest ADHD. Jest to skrót angielskojęzyczny od attention deficit hyperactivity disorder, czyli deficyt uwagi z nadpobudliwością ruchową. Pierwszy opis tego zaburzenia pochodzi z 1902 roku. W klasyfikacji Amerykańskiego towarzystwa psychiatrycznego – DSM-I z 1952 r. uwzględniono tą jednostkę, lecz jeszcze pod inną nazwą – „minimalnej dysfunkcji mózgu”.

Obecnie uznaje się ADHD za jednostkę z grupy zaburzeń neurorozwojowych, której dokładna
etiopatogeneza nie jest poznana. Szacuje się, iż 75% przypadków ADHD jest determinowanych przez
czynniki genetyczne, mniejszą rolę odgrywają czynniki środowiskowe. Ryzyko wystąpienia zaburzenia
rośnie u dzieci u których doszło do niedotlenienia okołoporodowego lub gdy matka w trakcie ciąży
używała środki psychoaktywne.

W ADHD występują objawy z zakresu deficytu uwagi, nadpobudliwości ruchowej oraz impulsywności.
Za ich wystąpienie odpowiadają zaburzenia regulacji układu dopaminowego i noradrenergicznego.
Objawy to m.in.:
– Problemy z skupieniem uwagi na szczegółach
– Kłopoty z utrzymaniem uwagi na wykonywanym zadaniu
– Problem z postępowaniem wg instrukcji
– Problem z organizowaniem zadań i innych aktywności
– Łatwe rozpraszanie się pod wpływem innych bodźców
– Problemy z dostosowaniem się do sytuacji w związku z nadmierną ruchliwością, „wiercenie
się”, „wstawanie gdy jest to nieodpowiednie”.
– Wzmożona emocjonalność
– Wybuchy złości
– Impulsywność działania

Objawy te są niecharakterystyczne i mogą występować również w innych zaburzeniach zdrowia psychicznego, zaburzeniach metabolicznych czy neurologicznych. Dlatego konieczna jest ocena lekarska – bardzo często dłuższa obserwacja pacjenta oraz ocena dynamiki objawowej.

Jak przebiega diagnoza ADHD?

Ważnym faktem w diagnozowaniu tego zaburzenia jest obecność objawów w dzieciństwie, gdyż
pojawiają się one najczęściej już w okresie pierwszych pięciu lat życia. Możliwe jest jednak, iż w
dzieciństwie pacjent nie przejdzie odpowiedniej diagnostyki i nie zostanie otoczony adekwatną
opieką psychologiczno-psychiatryczno-pedagogiczną. Nawet 60% osób z ADHD w okresie dzieciństwa prezentuje objawy już jako dorosły i u ponad połowy z tych osób liczba objawów ulega ograniczeniu. Rozpoznanie ADHD stawiane jest na podstawie kryteriów choroby wg klasyfikacji ICD-10/11 lub DSM-5, gdy występujące objawy nie mogą być wytłumaczone innym zaburzeniem psychicznym.

Wymagany jest pogłębiony wywiad, łącznie z wywiadem od rodziny oraz w części przypadków
potrzebne jest przeprowadzenie pełnej diagnozy psychologicznej z zastosowaniem metod
psychometrycznych. Często w diagnostyce ADHD trudności przysparza współwystępowanie innych
zaburzeń np.: zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych, zaburzeń nastroju, uzależnień. Wymaga to różnicowania przez lekarza psychiatrę i niekiedy konieczna jest dłuższa obserwacja pacjenta w trakcie jego procesu diagnostyczno-terapeutycznego.

Terapia ADHD opiera się o oddziaływania terapeutyczne i farmakologiczne. Skuteczna jest Psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym oraz farmakoterapia oparta o leki działające stymulująco na układ noradrenergiczny i/lub dopaminergiczny. Leczenie ma charakter objawowy. Nie ma obecnie metod leczenia przyczynowego tego zaburzenia.