Zaburzenie Afektywne Dwubiegunowe:
Podróż przez Skrajności Emocji
Definiowanie
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe (ang. Bipolar Disorder), jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które charakteryzuje się ekstremalnym wahaniem nastroju. Jest to choroba charakteryzująca się występowaniem stanów maniakalnych, hipomaniakalnych na przemian z epizodami depresyjnymi. Mogą występować również epizody mieszane, w czasie których jednoczasowo pacjent prezentuje objawy i manii i depresji. Ta podróż przez skrajności emocji może być trudna zarówno dla pacjentów, jak i ich bliskich.
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest jednym z najbardziej złożonych i trudnych do zdiagnozowania zaburzeń psychicznych. Charakteryzuje się nagłymi zmianami nastroju, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji życiowych. Osoby z tym schorzeniem mogą doświadczać manii, które są określane jako okresy nadmiernej pobudzenia, wysokiej energii i impulsywności, a także depresji, które objawiają się smutkiem, apatią i myślami samobójczymi.
Etiologia i Czynniki Ryzyka
Przyczyny zaburzenia afektywnego dwubiegunowego są złożone i wielowymiarowe. Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę, ponieważ ryzyko zachorowania jest większe u osób mających krewnych z diagnozą zaburzenia. Ponadto, czynniki środowiskowe, takie jak stres czy traumy emocjonalne, mogą również przyczyniać się do wystąpienia objawów choroby.
Objawy i Diagnoza
Objawy zaburzenia afektywnego dwubiegunowego mogą być zróżnicowane i mogą różnić się w zależności od fazy choroby. W okresie manii mogą występować nadmierne poczucie własnej wartości, niekontrolowana mowa, impulsywność oraz brak zdolności do oceny ryzyka. Mania wiążę się z wzmożonym nastrojem, wzmożonym napędem, przyspieszonym tokiem myślenia, tendencjami do zachowań impulsywnych, często niebezpiecznych. Pacjent często traci jakikolwiek krytycyzm wobec swojego stanu.
W okresie depresji natomiast objawy obejmują uczucie beznadziejności, utratę energii, zmniejszone zainteresowanie życiem oraz myśli samobójcze. Depresja wiążę się z występowaniem znacznie obniżonego nastroju i napędu, braku odczuwania przyjemności, niskiej samooceny, lęków, problemów ze snem lub apetytem. W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej często ma przebieg tzw. atypowy – wiążę się ze wzmożoną sennością, wzmożonym apetytem, gorszym samopoczuciem wieczorem niż rano, zmiennością nastroju w zależności od okoliczności zewnetrznych (tzw. reaktywność nastroju), szybkim narastaniem objawów i nagłym ich początkiem.
Objawami depresyjnymi sugerującymi diagnozę zaburzenia afektywnego dwubiegunowego są: młody wiek początku objawów, nagłe występowanie epizodów i narastanie objawów oraz ich ustepowanie, cechy depresji atypowej oraz niepowodzenie leczenia mimo stosowania odpowiedniego leczenia przeciwdepresyjnego.
Diagnoza zaburzenia afektywnego dwubiegunowego jest skomplikowana, ponieważ objawy często są mylone z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja czy zaburzenie lękowe. Kluczowe znaczenie ma dokładne zbadanie historii choroby, ocena objawów oraz wywiad z pacjentem i jego bliskimi. Choroba może mieć różny przebieg i różne nasilenie objawów – w zależności od tego dzieli się na podtypy choroby.
Klasyczny przebieg tzw. Typ I wiąże się z występowaniem epizodów ciężkiej depresji na zmianę z epizodami dużej manii. W tym podtypie częste są objawy psychotyczne zgodne z nastrojem chorego i tak w manii pacjent często ma urojenia wielkościowe, posłannicze, uważa się np: za „zbawcę świata”, zaś w depresji wypowiada urojenia zubożenia, winy i kary, urojenia hipochondryczne.
Częstszym podtypem choroby jest typ II, który wiążę się z występowaniem epizodów hipomanii, czyli manii o mniejszym nasileniu kiedy to pacjent potrafi jeszcze kontrolować swoje zachowanie i nie jest zdezorganizowany w zachowaniu, oraz występowaniem epizodów depresji. W typie II choroby afektywnej dwubiegunowej, częstotliwość epizodów depresji i manii wynosi niekiedy nawet 30:1, a epizody hipomanii mogą być krótkie, trwające nawet tylko 3 dni, które dla pacjenta są przyjmowane jako dobre samopoczucie a nie stan chorobowy. Jest to częstym powodem niedodiagnozowania tego zaburzenia i skutkuje niepowodzeniami leczenia.
Leczenie i Zarządzanie
Leczenie zaburzenia afektywnego dwubiegunowego jest kompleksowe i wziąże się z 3 aspektami tj: Farmakoterapia, psychoterapia oraz stabilizacja trybu życia. Leczenie farmakologiczne opiera się o leki normotymiczne, neuroleptyki II generacji i tylko w wybranych sytuacjach leki przeciwdepresyjne. Nurt psychoterapii powinien być dobierany indywidualnie dla każdego pacjenta. W stabilizacji trybu życia ważna jest zdrowa dieta, regularne godziny odpoczynku i snu nocnego, regularna umiarkowana aktywność fizyczna. Terapia behawioralna, w tym terapia poznawczo-behawioralna, może pomóc pacjentom w radzeniu sobie z objawami oraz w kształtowaniu zdrowych strategii radzenia sobie w życiu codziennym.
W przypadku zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, poradnia zdrowia psychicznego „Ego” w Łodzi świadczy pomoc psychologiczną dla pacjentów i ich rodzin. Zespół doświadczonych specjalistów oferuje wsparcie terapeutyczne oraz indywidualne podejście do każdego przypadku, pomagając pacjentom w zarządzaniu swoimi emocjami i objawami. Świadczenie kompleksowej opieki psychologicznej może znacząco poprawić jakość życia osób dotkniętych tym schorzeniem oraz ich bliskich.
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które wymaga kompleksowej opieki i wsparcia. Podróż przez skrajności emocji, jaką jest mania i depresja, może być trudna, ale z odpowiednim leczeniem i wsparciem ze strony bliskich pacjentom z tym schorzeniem można pomóc prowadzić pełniejsze i bardziej stabilne życie. Kluczowe jest zrozumienie i akceptacja choroby, poszukiwanie pomocy profesjonalnej oraz budowanie zdrowych strategii radzenia sobie z objawami.